دبیرکل محترم سازمان بورس طی مصاحبه­ای با خبرگزاری فارس که در روزنامه­های پول و عصر اقتصاد روز پنجشنبه 22/2/84 چاپ گردیده نکاتی را پیرامون بورس بیان داشته که اهم آنها عبارتند از:

حجم بازار سرمایه در حال حاضر حدود 42.000 هزار میلیارد تومان یا به تعبیری معادل 50 میلیارد دلار و حجم بازار پولی رقمی حدود 65.000 هزار میلیارد تومان است در حالی که حجم سپرده­های پس­انداز مردم و دولت در بازار سرمایه 25/39 درصد و همین رقم در بانکها   معادل 75/60 درصد می­باشد. میانگین بازدهی سال 83 بورس حدود 5/13 درصد و میانگین بورس در پنجساله گذشته بیش از 50 درصد بوده است.

ایشان در بخشی از مصاحبه خود «به افزایش فوری سرمایه­ها در دو سال گذشته» اشاره کرد و افزود: «عملکرد نامناسب برخی حسابرسان و ارائه گزارشات تلفیقی دروغین به بورس از معضلات موجود در حوزه افزایش سرمایه برخی شرکتهای بورسی است»- صفحه 7 روزنامه پول-

آنچه مسلم است از سال شروع مجدد فعالیت بورس در ایران (دهه 1370) برخی که چه عرض کنم بلکه تعداد قابل توجهی از شرکتها در دستکاری قیمتها با برخی عوامل فعال در بازار سرمایه که مشهور به بازیگران بازار سرمایه هستند مشارکت داشته­اند که نمونه­های بدیع و بارزی از آنها مشهور و شهره بازار سرمایه هستند. اما در این میان سازمان بورس به عنوان مقام ناظر بازار سرمایه چه کرده است؟!

حسابرسان نیز در حوزه بازیگران بازار سرمایه قرار دارند که ممکن است تعدادی از آنان نیز به بازیگری فعال در حوزه سرمایه بیشتر از حرفه حسابرسی علاقمند هستند اما چه کسی باید ناظر بر اعمال حسابرسان در حوزه بازار سرمایه باشد. دبیرکل سابق و دبیرکل فعلی بورس با تشکیل کمیته­ای بمنظور معرفی حسابرسان مورد وثوق بورس نقش فعالی داشته­اند اما این کافی به مقصود نمی­باشد و بسیاری گزارشات حسابرسی دو ساله اخیر حسابرسان تاکید نموده­اند که شرکت مورد رسیدگی از ارائه گزارش تلفیقی خودداری نموده و یا علیرغم استاندارد تلفیق از تلفیق یک یا چند شرکت وابسته خودداری نموده است. اما بورس در این میان چه کرده است؟

در برخی گزارشات حسابرسی دو سه سال اخیر حسابرسان تاکید داشته­­اند که درآمدهای غیرعملیاتی شرکت از درآمد عملیاتی بیشتر و این درآمد ناشی از معاملات درون گروهی (سهام چرخشی) بوده است اما بورس چه کرده است؟

در گزارشات توجیهی افزایش سرمایه شرکتهای مشهور بورسی در سال 1383 دلیل افزایش سرمایه انتقال پرتفولیوی سهام از شرکت مادر به شرکت زیرمجموعه و سپس خرید و فروش سهام بمنظور ایجاد EPS بوده که هم مجمع و هم بورس این گزارشات را پذیرفته­اند. ممکن است مسئولان بورس بگویند توجیه گزارشات افزایش سرمایه توسط حسابرسان انجام پذیرفته که در مقابل حسابرسان نیز مدعی خواهند شد. اساساً چنانچه توجیه گزارشات افزایش سرمایه منجر به برگشت سرمایه در میان­مدت گردد فارغ از نحوه سودبری طرح، این گونه توجیهات قابل پذیرش خواهد بود و در مورد چگونگی افزایش سرمایه حسابرسان وظیفه و مسئولیت خاصی چه از نظر قانون تجارت و چه از منظر استانداردهای حسابرسی بر عهده ندارند. بنظر می­رسد چنانچه گزارشات دروغین تلفیقی به بورس ارائه شده باشد بورس وظیفه دارد این­گونه شرکتها را مورد تنبیه انضباطی قرار داده و بمنظور شفاف سازی اسامی آنها را نیز اعلام نماید. در مورد حسابرسانی که وظیفه خود را در چارچوب استانداردهای حسابرسی و ضوابط گزارشگری انجام نداده­اند بورس علاوه بر اینکه می­تواند راساً از طریق کمیته­های تخصصی این­گونه موسسات را نهایتاً از لیست حسابرسان معتمد خود خارج کند، می­تواند پرونده حسابرسی آنها را به کمیته کنترل کیفیت جامعه حسابداران رسمی ایران جهت رسیدگی ارجاع نماید تا حسابرسان نیز در ایفای وظایف محوله بیشتر متوجه مسئولیتهای اجتماعی و قانونی خود شوند.

 

  غلامحسین دوانی